ترس در کودکان چیست و چه علائمی دارد؟ چگونه با ترس کودکانه برخورد کنیم؟
ترس ، واکنشی هیجانی، عاطفی و فیزیکی است که معمولا نسبت به خطرات احتمالی، ایجاد می‌شود. مفهوم ترس را باید از اضطراب و دلشوره جدا دانست؛ چرا که اضطراب معمولا بدون وجود عوامل تهدید کننده به وجود می‌آید. ترس از بدو تولد در انسان قابل مشاهده است و مادامی که تشدید نشود، از عوامل تضمین کننده‌ی سلامت انسان به شمار می‌رود. ترس در دوران نوزادی و تا قبل از یک سالگی، بسیار طبیعی است و معمولا همه‌ی نوزادان از افراد غریبه و یا صداهای بلند می‌ترسند. با افزایش سن نوزاد و ورود او به دوران کودکی، نوع ترس و عوامل ایجاد آن در کودک تغییر می‌کند. در این محتوا از وبسایت پروماگ قصد داریم به منشأ ترس در کودکان و همچنین راهکارهای برطرف کردن آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
عوامل ایجاد کننده ترس در کودک….
به طور کلی علت‌‌های ایجاد ترس در کودکان ممکن است به عوامل زیست محیطی، روانشناختی و یا خانوادگی مرتبط باشد. در برخی موارد، ترس کودک وابسته به یکی از عوامل زیست محیطی است. برای مثال ممکن است ترس کودک ناشی از وجود حیوانات خانگی باشد. به علاوه، وجود محرک‌های غیرمنتظره و جدید برای کودکان، معمولا سبب ایجاد ترس در آنها می‌شود. مواردی از قبیل، رعد و برق و یا صداهای بلند و ناگهانی و یا حتی صدای حیوانات، همه اینها ممکن است در کودک باعث وحشت و احساس ترس شود.
گاهی ترس در کودکان به واسطه‌ی وجود یک عامل روانشناختی به‌وجود می‌آید. کودکی که از لحاظ روانی وابستگی زیادی به مادر خود دارد، ممکن است از رفتن به مدرسه هراس داشته باشد. ریشه‌ی ترس در کودکان ممکن است مربوط به عوامل خانوادگی نیز باشد. هیجانات منفی و وجود مشکلات عاطفی در خانواده و غیره، ممکن است سبب ایجاد ترس در کودکان شود.
کودکان معمولا در سنین ۴-۵ سالگی، تفاوت میان تخیل و واقعیت را درک می‌کنند. با این وجود، برای کودکان در این سن، کمی دشوار است که تخیلات ترسناک را از واقعیت‌ها جدا کند. برای مقابله با این مشکل، بهترین روش جایگزین کردن احساسات است. با افزایش آگاهی کودک نسبت به واقعیات و تخیلات گوناگون، ترس کودکتان را به شادی تبدیل کنید. به عنوان مثال اگر کودک شما از مراجعه به پزشک و آمپول زدن می‌ترسد با توضیح دادن این مطلب که مراجعه به پزشک سبب افزایش تندرستی و نیرومندتر شدن او می‌شود، به او کمک کنید تا بر ترس خود غلبه کند.
با افزایش سن کودک و وارد شدن کودک به اجتماع، عوامل ایجاد ترس در کودک نیز گسترش می‌یابد. با کودکتان صحبت کنید و از او در مورد ترس‌ها و نگرانی‌هایش سوال کنید. کمک گرفتن از یک روانشناس کودک بسیار مفید خواهد بود.
علامت‌های وجود ترس در کودک….
ترس در کودکان چنانچه به شکل دائمی باشد، ممکن است مشکلات جسمی و روانی زیادی را به دنبال داشته باشد. کودکان ترسو، معمولا گوشه‌گیر هستند و به تنهایی قادر به حل کردن مشکلات خود نیستند.
برخی از علامت‌های وجود ترس در کودکان عبارت اند از:
لرزش اندام‌ها، لرزش صدا، گریه، اختلالات خواب، شب ادراری، لکنت زبان، رنگ پریدگی، پرخاشگری و مواردی از این قبیل.
روش‌های مقابله با ترس در کودکان:
این روش‌ها به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند.
- روش‌های پیشگیری از ترس در کودکان
- روش‌های از بین بردن ترس در کودکان
چند پیشنهاد برای پیشگیری از ترس در کودکان…
- اگر کودک شما از رویدادهای زیست محیطی می‌ترسد، با لحنی ساده، کودکانه و به‌دور از پیچیدگی، علت برخی رویدادها را برای او توضیح دهید.
- قبل از قرار دادن کودک در موقعیتی جدید، حتما او را از لحاظ روانی آماده کنید. به‌طور مثال اگر به دلیل شرایط کاری، لازم است نگهداری از کودک را برای چند ساعت به یکی از اقوام بسپارید، از قبل این موضوع را با کودک در میان بگذارید تا او در مواجهه با شرایط جدید، دچار ترس و هراس نشود. دقت داشته باشید که کودکان مفهوم زمان را نمی‌توانند به درستی درک کنند و به همین دلیل، یک یا دو ساعت، ممکن است این حس را در آنها ایجاد کند که شما او را برای همیشه رها کرده‌اید.
- هر عاملی که کودکان نوپا را از آرامش و شرایط ایده‌آل خود خارج کند، سبب ترس او می‌شود. با محبت کردن و در آغوش گرفتن کودک، همواره سعی کنید شرایط ایده‌آل را برای او حفظ کنید. البته این امر بدین معنا نیست که همه‌ی خواسته‌های کودک را برآورده سازید، بلکه به این معنی است که تا جایی که امکان دارد، شرایط ایده‌آل کودک را فراهم کنید.
- واقعیاتی مانند مرگ، بیماری و سایر موارد ناگوار را از کودک مخفی نکنید. این امر سبب می‌شود تا کودک در سنین بالاتر دچار مشکل شود و به راحتی واقعیت‌ها را نپذیرد. بنابراین سعی کنید اینگونه مسائل را با زبانی که برای کودک قابل فهم است، تذکر دهید.
- کودک را از موجودات خیالی یا حیوانات نترسانید. ترساندن کودک از موجودات خیالی، ابدا راه حل مناسبی برای کنترل او نیست و تنها باعث هراس و ترس در او می‌شود.
- بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی مناسب سن کودک نیستند. در انتخاب برنامه‌های تلویزیونی برای کودک دقت کنید و حتما به مطابقت برنامه با سن کودک توجه کنید.
- اگر خودتان به هر دلیلی از چیزی می‌ترسید، آن را برای کودکتان بازگو نکنید.
در همه‌ی موارد مذکور باید با توجه به شرایط سنی کودک عمل کرد.
چند پیشنهاد برای از بین بردن ترس در کودکان…
- کودک را به خاطر ترس سرزنش نکنید. این امر نه تنها سبب از بین رفتن ترس او نمی‌شود، بلکه کودک را به سایر ناهنجاری‌های روانی دچار می‌کند. سعی کنید از کودکتان حمایت کنید تا باعث افزایش اعتماد به نفس و شجاعت کودکتان شوید.
- حمایت و محبت بیش از حد، سبب ایجاد وابستگی‌های نامعقول می‌شود و این وابستگی، به مرور زمان می‌تواند از عوامل به‌وجود آورنده‌ی ترس باشد.
- ذهنیت کودک را تغییر دهید. خاطرات بد ممکن است سبب ترس کودک از شخص و یا وسیله‌ای خاص شود. با تغییر ذهنیت کودک و ایجاد ذهنیت‌های مثبت نسبت به وسایل و اشخاص، می‌توان ترس کودک را از بین برد.
- همواره موفقیت‌های کودک را تحسین کنید. این کار با افزایش اعتماد به نفس در کودک، باعث می‌شود او به فردی شجاع تبدیل شود.
- الگوی شجاعت باشید؛ والدین ترسو، سبب پرورش فرزندان ترسو می‌شوند. بسیاری از رفتارها و احساسات کودک ناشی از رفتارها و احساسات والدین است. بنابراین با القای حس شجاعت به کودکتان، می‌توانید ترس او را از بین ببرید.
- روش‌های مختلف مواجهه با ترس را به کار ببرید. به عنوان مثال، اگر کودکتان از تاریکی می‌ترسد، چراغ‌ها را خاموش کنید و با یک چراغ قوه به او نشان دهید که هیچ موجود ترسناکی در تاریکی وجود ندارد.
سخن پایانی:
اگرچه ترس در کودکان معضل بزرگی برای کودک محسوب می‌شود، اما جای بسی خوشحالی است که با پیشرفت علم در حوزه‌ی روانشناسی و به ویژه روانشناسی کودک، راهکارهای فراوانی برای شناسایی، بررسی و از بین بردن ترس در کودکان وجود دارد و شما با کمک گرفتن ازین راهکارها می‌توانید آرامش را به روح و روان کودک خود بازگردانید.
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم این محتوا برای شما مفید و سودمند واقع شده باشد.
مقالات مرتبط را در پروماگ بخوانید:
حق انتخاب در کودکان ؛ چگونه می‌توانیم به کودکانمان حق انتخاب بدهیم؟
چگونه مکیدن انگشت کودک را متوقف کنیم ؟
اریگامی برای کودکان ؛ پانزده فایده شگفت‌انگیز اریگامی یا کاغذ و تا ….
انتخاب مدرسه برای کودکان ؛ چگونه بهترین محیط آموزشی را برای کودکان کلاس اولی انتخاب کنیم؟
