توانبخشی سکته مغزی مجموعه اقدامات و خدماتی است که به افراد دچار سکته مغزی ارائه می‌شود. هدف از تمام اقدامات انجام شده در توانبخشی این است که اطمینان حاصل شود که بیمار پس از سکته به‌خوبی بهبود می‌یابد. او باید بتواند پس از این حادثه دوباره با خانواده و جامعه همراه شود و تاحدامکان زندگی فعالی داشته باشد.
توانبخشی پس از سکته مغزی در بیمارستان شروع می‌شود. بستری در بیمارستان در صورت لزوم با مراجعه به کلینیک تخصصی توانبخشی همراه است. برای موفقیت‌آمیز بودن توانبخشی، تمایل و انگیزه بیمار برای همکاری و بهبود وضعیت او بیش از هر چیز ضروری است. توانبخشی در وهله اول به این معنا نیست که به شما کمک شود، بلکه به معنای تمایل به یادگیری چیزهای جدید و به‌دست‌آوردن احساس بهتر از بدنتان است.
علائم سکته مغزی را بشناسید
متأسفانه اکثر افرادی که در مرکز توانبخشی نیازمند درمان‌های طولانی‌مدت هستند، بیمارانی هستند که دیر به اورژانس رسیده‌اند. اقدام سریع می‌تواند یک زندگی را نجات دهد؛ بنابراین شناخت علائم سکته مغزی از اهمیت حیاتی برخوردار است. درمان اگر در عرض 4 تا 5 ساعت پس از شروع علائم انجام شود، می‌تواند آسیب و شدت عواقب سکته را کاهش دهد.علائم سکته مغزی عبارت‌اند از:
سوزن‌سوزن شدن یا عدم توانایی حرکت (فلج پلژی) یا حرکت با نیروی کمتر (پارزی) بازو یا پا یا هر دو اندام در یک طرف بدن
کج شدن دهان
ناتوانی در دیدن بخشی از اجسام (همیانوپیا)
مشکل در صحبت‌کردن، هم به این دلیل که کلمات به‌خوبی بیان نمی‌شوند (دیسرتری) و هم به این دلیل که نمی‌توانند کلمات مناسب را انتخاب کنند
سردرد شدید و بسیار موضعی و متفاوت از سایر سردردها
نکته بسیار مهم: هرگز منتظر نمانید تا این علامت به‌خودی خود از بین برود. در صورت بروز هر یک از علائم سریعاً با 115 تماس بگیرید. سکته یک بیماری وابسته به زمان است، یک وضعیت اضطراری است. انتظار به معنای اجازه دادن به آن برای آسیب بیشتر به مغز است.
هرچه زمان رساندن بیمار به اورژانس کمتر باشد، شانس بهبودی و کاهش عوارض ناشی از سکته مغزی کمتر می‌شود.
پس از تشخیص سکته چه باید کرد؟
پس از مرحله حاد سکته، فرد مبتلا باید با یک سری مشکلات با کمک اعضای خانواده، پزشک عمومی، متخصص مغز و اعصاب و فیزیوتراپیست مواجه شود که عمدتاً به دو دلیل است:
پیشگیری ثانویه از عود سکته مغزی
بازیابی عملکردهای عصبی به خطر افتاده توسط سکته مغزی
عواقب سکته مغزی چیست؟
همان‌طور که گفته شد، توانبخشی پس از سکته مغزی باتوجه‌به عواقبی که حمله ایسکمیک در بیمار یا به طور دقیق‌تر از ناحیه آسیب‌دیده مغز ایجاد کرده است، متفاوت است. عواقب سکته مغزی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
فلج یک یا چند اندام
دیسفاژی، یا مشکل در بلع
آفازی، مشکل در صحبت‌کردن
آپراکسی، مشکل در انجام حرکات
افسردگی.
فرایند توانبخشی باید بر اساس شرایط واقعی بیمار تنظیم شود، و باید بلافاصله شروع شود، در ابتدا در بیمارستان در طول بستری این فرایند شروع می‌شود
توانبخشی سکته مغزی چگونه انجام می‌شود؟
توانبخشی فرایندی است که طی آن بیمار باید دوباره یاد بگیرد تا کارهایی را که قبلاً به‌صورت خودکار انجام می‌داد، انجام دهد. در مرکز توانبخشی سکته مغزی شرق تهران، یعنی کلینیک دینا یک برنامه درمانی شخصی، متناسب با نیازهای بیمار ایجاد می‌شود. در صورت وجود اختلالات گفتار، درمان هدفمند (گفتاردرمانی) در صورت وجود اختلالات راه رفتن فیزیوتراپی و احتمالاً کاردرمانی توصیه می‌شود.
هنگامی که بیمار دچار سکته مغزی می‌شود، نمی‌توان گفت که توانبخشی چقدر طول می‌کشد، زیرا پس از سکته نمی‌توان مطمئن بود که آیا اختلال دائمی است و چقدر شدید خواهد بود. توانبخشی می‌تواند چند هفته، ماه یا در موارد نادر حتی بیش از یک سال طول بکشد. در این شرایط بیمار و نزدیکانش باید صبور باشند و تمرینات به طور منظم انجام شود. بهبود عملکردهای آسیب‌دیده همیشه امکان‌پذیر است. بسته به نوع و میزان محدودیت‌ها می‌توان از درمان‌های مختلفی استفاده کرد.
اقداماتی که در توانبخشی سکته مغزی شرق تهران ارائه می‌شود:
کمک‌های پزشکی: بررسی سلامت، درمان بیماری زمینه‌ای و عوامل خطر
درمان: کمک به کارهای روزمره (غذا خوردن، بهداشت شخصی و غیره)، انجام درمان‌های تجویز شده توسط پزشک
فیزیوتراپی: حرکت‌درمانی، تمرینات برای بهبود قدرت و هماهنگی، برای راه‌رفتن و آموزش استفاده از وسایل کمکی (واکر، ویلچر)
کاردرمانی: تمریناتی برای فعالیت‌های روزمره زندگی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، رعایت بهداشت فردی، خرید، انجام کارهای خانه، استفاده صحیح از وسایل کمکی و غیره.
گفتاردرمانی: تمریناتی برای درمان اختلالات گفتار، صدا، اختلالات بلع، مشکلات خواندن و نوشتن
عصب روان‌شناسی: ارزیابی اختلالات ادراک و حافظه، تمریناتی برای بهبود حافظه، ادراک و تمرکز
توصیه‌های غذایی: اطلاعات در مورد یک رژیم غذایی متعادل، ارزیابی نیازهای غذایی خاص
درمان‌های خلاقانه: موسیقی، نقاشی، سفالگری یا بافندگی برای ارتقای مهارت‌های عملی، تمرکز و آرامش
درمان روانپزشکی و مشاوره روان‌شناسی: کمک در مورد اختلالات روانی
مشاوره اجتماعی: مشاوره و پشتیبانی در امور اجتماعی، بیمه‌ای و مالی
همان‌طور که اشاره شد برنامه توانبخشی هر بیمار باتوجه‌به شرایط و سابقه بیماری متفاوت است. برای برخی از افراد ممکن است از یک یا چند مورد از روش‌های بالا استفاده کرد. تعداد جلسات هر فرد نیز متفاوت است و نمی‌توان زمان مشخصی را برای بهبودی مشخص کرد. چیزی که حائز اهمیت است میزان پیشرفت بهبودی بیمار در هر جلسه است که به‌صورت محسوس دیده می‌شود.
نقش خانواده در بهبود آسیب‌های ناشی از سکته مغزی
بازیابی عملکردهای عصبی به خطر افتاده توسط سکته مغزی بیش از هر چیز با توانبخشی حاصل می‌شود که می‌تواند جنبه‌های تغییر حرکتی ناشی از سکته مغزی و همچنین جنبه‌های مربوط به عملکردهای شناختی را در برگیرد. توانبخشی موفق مستلزم تمایل و انگیزه بیمار برای همکاری با متخصصین برای بهبود وضعیتش است. توانبخشی در درجه اول به معنای تمایل به یادگیری چیزهای جدید و به‌دست‌آوردن احساس بهتر نسبت به بدن است.
از آن جایی که روحیه بیمار برای ادامه روند درمان و توانبخشی ضروری است، اطرافیان و خانواده باید به این موردتوجه داشته باشند. ایجاد انگیزه و روحیه و تشویق اطرافیان و خانواده منجر می‌شود که بیمار با انرژی بیشتری جلسات توانبخشی را پشت سر بگذارد و برای بهبود خود تلاش کند.
اگر شما نیز به دنبال مرکز توانبخشی سکته مغزی در شرق تهران هستید، کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی دینا با ارائه خدمات کامل و به روز در این زمینه می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
