تست هوش چیست و چه کاربردی دارد؟ آیا می‌توانیم به تست‌های هوش اعتماد کنیم؟
تست هوش ؛ به طور ذاتی، همه پدر‌ها و مادرها مایلند که فرزندانشان توانایی‌های جسمی و روحی بالاتری از سایر کودکان داشته باشند. والدین دوست دارند فرزندانشان در زمینه تحصیلی، در کارهای هنری یا موسیقی، فعالیت‌های ورزشی و به طور کلی در همه کارهایی که کودک شان مایل به انجام آن است، سرآمد باشد. زمانی که یک کودک از مرحله ناتوانی‌های دوره نوزادی خارج شده و به مرحله‌ای گام می‌گذارد که توانمندی‌های خود، مانند راه رفتن و سپس دویدن، صحبت کردن، تشخیص، مقایسه، انتخاب و دیگر حرکات و رفتارهای مشابه را بروز می دهند، چنین تصوری برای بسیاری از والدین ایجاد می‌شود که کودکی با توانمندی‌های ویژه دارند.
آنها مایلند با استفاده از روش‌های علمی، توانمندی‌های کودک خود، به ویژه ضریب هوشی او را محک زده و شناسایی نمایند. اما آیا به راستی ما کودکی نخبه و متمایز از سایر کودکان داریم؟ این تصوری است که در ذهن بسیاری از والدین وجود دارد و ما در این محتوا قصد داریم به پاسخ آن بپردازیم. از شما دعوت می‌کنیم همراه وب‌سایت پروماگ باشید تا راجع به انواع تست هوش و میزان اعتبار آنها سخن بگوییم.
بحث و مناقشه متخصصین درباره انواع تست هوش
از زمان تولد تست‌های هوش نزدیک به یک قرن می‌گذرد و هنوز هم تست‌های هوش ، از ابزارهای پرکاربرد و پرطرفدار در حیطه روانشناسی هستند. سیستم‌های آموزشی، از این نوع آزمون‌ها برای تشخیص کودکان مستعدتر استفاده می‌کنند تا آنها را تحت آموزش‌های ویژه قرار دهند.
روانشناسان و جامعه‌شناسان از تست های هوش برای بررسی ویژگی‌های انسانی و عوامل آنها بهره می‌گیرند؛ ویژگی‌هایی مانند تاثیرات ژنتیک، اقتصاد، نژاد و غیره در میزان هوش کودکان و حتی بزرگسالان. همچنین در بسیاری از سازمان‌ها و ادارات مانند مراکز پلیس، از آزمون‌های هوش برای سنجش میزان توانمندی کارکنان خود بهره می‌گیرند.
اما با وجود همه‌گیری تست های هوش و فراوانی استفاده از آنها، این آزمون‌ها از لحاظ سودمندی و مشروعیت از بحث برانگیزترین موضوعات علم روانشناسی هستند!
تاریخچه پیدایش تست هوش
از لحاظ تاریخی، در اوایل سال‌های ۱۹۰۰، ده‌ها آزمون هوش در اروپا و آمریکا منتشر شدند که مدعی تشخیص توانمندی هوشی افراد بودند. اولین فردی که تست هوش را به وجود آورد، روانشناس فرانسوی آلفرد بینوت Alfred Binet بود که از طرف دولت فرانسه مامور شده بود تا شیوه‌ای برای تشخیص دانش‌آموزانی که بیشترین مشکل را در تحصیل داشتند، بیابد. آزمون بینوت- سیمون در سال 1905 ایجاد شد که پایه‌ای بود برای تست های هوش که بعدا ابداع شدند. در جنگ جهانی اول، ارتش ایالات متحده از این تست‌ها برای انتخاب نیروها و نوع وظایف آنها استفاده می‌کرد.
چگونه تست هوش باعث تبعیض می‌شود؟
مهمترین مسئله‌ای که در مورد انواع تست‌های هوش مورد مناقشه فعالین اجتماعی قرار گرفته، این است که دسته‌بندی افراد جامعه بر حسب این تست‌ها باعث می‌شود، امکانات جامعه بیشتر به سمت افرادی جلب شود که طبق نتیجه‌ی به دست آمده، باهوش‌تر به نظر رسیده‌اند. در سیستم آموزشی، توجهات بیشتر به نفع کودکان با بهره هوشی بالاتر جلب می شود و این افراد طبیعتا، امکان استخدام بالاتری نسبت به دیگران پیدا می‌کنند و در جامعه به طور ویژه مورد توجه قرار می‌گیرند. از این رو آزمون های هوش مورد نقد بسیاری از جامعه شناسان قرار دارد.
حتی دسته‌بندی کودکان در یک خانواده نیز برحسب میزان آی‌کیو می‌تواند باعث ایجاد تبعیض و تنش در محیط خانوادگی شود. علاوه بر نقدهای فعالان اجتماعی درباره مشروعیت آزمون های هوش ، موضوع شرایط و استاندارهای آزمون هوش نیز بسیار با اهمیت است. درباره اعتبار این تست‌ها در ادامه بیشتر خواهیم گفت.
اعتبار سنجی تست هوش چیست و چه اهمیتی دارد؟
وقتی صحبت از تست‌های روانشناسی، به ویژه تست هوش به میان می‌آید، یکی از مهمترین فاکتورها، اعتبار این نوع تست‌ها است. معتبر بودن یک تست هوش به این معناست که نتایجی که از این آزمون به دست می‌آید تا چه اندازه نزدیک به واقعیت هستند!
مهمتر از میزان صحت نتایج یک تست، موضوعی که بسیار مورد اهمیت و مناقشه برانگیز است، توجه به این نکته است که آیا واقعا نتایجی که با یک تست روانشناسی به دنبال آن هستیم، دقیقا همان چیزی است که از تست حاصل می‌شود؟؟ به بیان ساده‌تر، یعنی اگر در یک تست میزان آی‌کیو یک کودک مورد سنجش قرار می‌گیرد، نتایج به دست آمده، واقعا آی‌کیو را نشان می‌دهند و یا اینکه سایر انواع هوش کودک را به ما نشان می‌دهند و سنجشگر را به قضاوت نادرست وا داشته است؟
آیا می‌توانیم به تست‌های هوشی که در کانال‌های اینستاگرامی انجام می‌گیرد، اعتماد کنیم؟
تفسیر درست از نتایج یک تست هوش ، یکی از نکات حیاتی و ضروری در بحث اعتبارسنجی تست هوش است. تفسیر تست‌های روانشناسی و به خصوص تست هوش ، یک دانش تخصصی است و شما نمی‌توانید با دانلود کردن تعدادی پرسشنامه، اقدام به سنجش هوش کودک خود و تفسیرهای شخصی از نتایج بدست‌آمده کنید. این اشتباهی است که بسیاری از والدین به آن مرتکب می‌شوند.
گاهی دیده شده است که کانال‌های تلگرامی و اینستاگرامی، افرادی به ظاهر روانشناس، اقدام به برگذاری تست هوش از کودکان و نوجوانان می‌کنند و یا نقاشی کودکان را تفسیر می‌کنند. نتیجه‌‌ای که ازین نقاشی‌ها و تست‌های اینستاگرامی به دست می‌آید، اگر چه می‌تواند برای تفریح و سرگرمی شما و کودک‌تان مناسب باشد، اما ابدا معیار مناسبی برای سنجش توانایی‌های فرزندتان نیست!
در نظر داشته باشید که تست‌های هوش باید در محیط‌های کاملا استاندارد و مشابه گرفته شود. زمانی که شرایط استاندارد و مناسب نباشد، طبیعتا نتیجه‌ی به دست آمده، فاقد اعتبار است و ارزشی جز برای سرگرمی ندارد. بنابراین اگر قصد دارید میزان هوش کودک خود را بسنجید و یا به توانایی‌های او پی ببرید، حتما و حتما به کلینیک‌های روانشناسی معتبر و دارای مجوز مراجعه فرمایید.
تست هوش از چه جنبه هایی باید اعتبار داشته باشد؟؟
هر سنجه‌ی روانشناسی از جمله تست هوش باید سه نوع اعتبار را دارا باشد، که عبارتند از :
- معتبربودن محتوای تست
- معتبر بودن تست از جنبه ملاک‌ها و شاخص‌ها
- اعتبار ساختاری
اگر بخواهیم موارد بالا را توضیح دهیم، اعتبار محتوای یک تست به غیرقابل تفسیر بودن آن است. یعنی دو متخصص به صورت مجزا بتوانند از نتایج یک تست، قضاوتی مشابه داشته باشند و نوع پرسش‌ها و محتوای تست به صورتی نباشد که هر متخصص برداشت متفاوت از آن داشته باشد!
از نظر ملاک و شاخص، لازم است اعتبار یک تست، با تجربه‌ها و نتایج واقعی مورد تایید قرار گرفته باشد؛ یعنی یک پرسشنامه سنجش هوش ، زمانی اعتبار دارد که کودکانی که در گذشته نمره بالایی از این آزمون گرفته‌اند، در عمل هوش و توانمندی‌های خود را در زندگی واقعی نشان داده باشند.
و نهایتا ساختار یک تست هوش نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. اعتبار ساختاری به این معناست که سنجش‌ها و سوالات تست دقیقا مرتبط با ویژگی مورد نظر، سنجشگر باشد. اگر قرار است هوش ریاضی کودک مورد سنجش قرار بگیرد، سوالات نباید به گونه‌‌ای طرح شوند که مرتبط با هوش هیجانی ، حافظه و یا سایر انواع هوش کودک باشند.
آیا تست هوش همه چیز را در مورد توانایی‌های کودک به ما نشان می‌دهد؟
هوش ، مطابق تعاریف به معنای توانایی درک مفاهیم و قدرت حل مسئله در افراد است. اما امروزه می‌دانیم که هوش تنها مختص مسئله و ریاضی نیست و هوش ما، جنبه‌های گوناگونی دارد که ممکن است در یک تست خاص، تنوع هوشی کودک در نظر گرفته نشده باشد!
بد نیست بدانیم که لوئیس آلوارز ، برنده جایزه فیزیک نوبل در سال 1968 ، در دوران مدرسه از تست هوش ترمان رد شد! که این نشان می‌دهد گاهی ممکن است نتایج این نوع تست‌ها در همان حیطه تشخیص هوش نیز کارا نباشند؛ هر چند تست‌های شناخته شده دنیا معمولا نتایجی نزدیک به واقعیت داشته‌اند و تجربیات افراد نشان دهنده صحت این آزمون‌هاست.
موضوع مهم دیگر در مورد تست‌های هوش این است که دغدغه‌ها و موضوعاتی که امروز ما با آنها درگیر هستیم متفاوت با انسان صدسال قبل است. هوش مصنوعی و اتوماسیون در بسیاری از جنبه‌های زندگی ما ورود پیدا کرده است و در خیلی از زمینه‌ها، کارهایی را که افراد باهوش در گذشته انجام می‌دادند با قدرت و دقت بیشتری برای ما انجام می‌دهند. به عنوان مثال، در گذشته شما نیاز داشتید که شماره تلفن صد نفر از دوستان و نزدیکان را به خاطر بسپارید اما امروزه با تلفن‌های هوشمند اساسا به اینکار نیازی نیست!
در نتیجه الزاما افرادی که آی‌کیو بالاتری دارند مانند گذشته، افراد موفق جامعه نخواهند بود و توانایی‌های دیگری وجود دارد که موفقیت را تضمین می‌کند. همانطور که مشخص شده است افرادی که مدیران موفقی هستند، لزوما دارای هوش ریاضی بالاتری نبوده‌اند و چیزی که در این افراد پررنگ و حائز اهمیت بوده‌است، فاکتوری به نام هوش هیجانی بوده است!
سخن پایانی :
با وجود همه‌ی آنچه در این محتوا گفته شد، هوش فاکتور مهم و بزرگی در موفقیت انسان در زندگی محسوب می‌شود، اما هوش همه‌ی آن چیزی نیست که ما برای موفقیت به آن احتیاج داریم. در واقع هوش، تنها یکی از فاکتورهای موفقیت در زندگی امروز است. ما در زندگی امروز، به انواع دیگری از مهارت‌ها از جمله، توانایی کنترل خود و دیگران، توانایی احساسات و مدیریت افکار، سلامتی جسم و روان، خلاقیت ، همدلی، توانایی تعامل با دیگران ، صبر و شکیبایی، نظم، قانون‌پذیری و سایر مهارت‌های فردی نیاز داریم تا بتوانیم یک فرد موفق از نظر اجتماعی و فردی باشیم.
آنچه که والدین کمتر به آن توجه می‌کنند، مهارت‌های یادگیری هوش هیجانی است. در واقع، این هوش هیجانی است که می‌تواند کودک شما را به سمت موفقیت و کامیابی سوق دهد.
ازین که همراه وب‌سایت پروماگ در این محتوا بوده‌اید از شما سپاسگزاریم. امیدواریم همراهی با این مقاله برایتان سودمند و مفید واقع شده باشد.
مقالات بیشتر را در پروماگ بخوانید:
- بهره‌ی هوشی چیست؟ هوش کودک تحت تاثیر چه عواملی افزایش یا کاهش می یابد؟
- هوش هیجانی کودک و تاثیرات آن بر روند رشد احساسی و اجتماعی کودک…
- افزایش دایره لغات کودک با روش های آسان و قابل اجرا که پروماگ می گوید…
- روانشناسی کودک و نوجوان و لزوم آگاهی والدین از اصول و قواعد آن برای تربیت بهتر کودک خود
- افسردگی در کودکان چیست و چگونه می تواند آینده کودکانمان را تحت شعاع قرار دهد؟
